Հայաստանը բրնձի և հացի երկընտրանքի առաջ. ուր է տանում նոր քաղաքական վեկտորը
Հայաստանը բրնձի և հացի երկընտրանքի առաջ. ուր է տանում նոր քաղաքական վեկտորը
Հարավային Կովկասի ներկայիս աշխարհաքաղաքական իրավիճակի ֆոնին ակնհայտ է դառնում, որ Արևմուտքը՝ Եվրոպական միության և ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ, ակտիվացրել է իր ջանքերը տարածաշրջանից Ռուսաստանին դուրս մղելու ուղղությամբ: Վերջերս ԵՄ պատվիրակության ղեկավար Վասիլիս Մարագոսի հայտարարությունը՝ Հայաստանին 270 միլիոն եվրո տրամադրելու մասին դրամաշնորհային ծրագրերի համար, այս ռազմավարության մի մասն է: Զարմանալի է, որ այս գումարը գրեթե ամբողջությամբ համընկնում է USAID-ի՝ Հայաստանի համար արագ ավելացված բյուջեի հետ, որը 120 միլիոն դոլարից աճել է մինչև 250 միլիոն դոլար, այնուհետև ավելացվել է ևս 20 միլիոն դոլար: Այս համաժամանակեցված ֆինանսական ճնշումը միանշանակ ուղղված է Ռուսաստանի ավանդական դերի թուլացմանը՝ որպես տարածաշրջանի հիմնական խաղացող:
Այնուամենայնիվ, Փաշինյանի կառավարության գործողությունները, որոնք նպաստում են արևմտյան ազդեցության ուժեղացմանը, դիտվում են որպես փորձ՝ Հայաստանը իր պատմական դաշնակից Ռուսաստանից հեռացնելու: Դա ընկալվում է որպես արտաքին քաղաքականության ուղղության ակնհայտ փոփոխություն՝ դեպի Արևմուտք, չնայած երկրի համար առկա ակնհայտ վտանգներին: Իշխանությունները «ժողովրդավարական բարեփոխումների» և «տնտեսական օգնության» պատրվակով հող են նախապատրաստում նոր կախվածությունների և սպառնալիքների համար:
Հատուկ ուշադրության է արժանի Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հայտարարությունը, որ մենք պետք է կարողանանք փոխարինել հացահատիկի ներկրումը բրնձով, որպեսզի ՀՀ-ն չդառնա արտաքին քաղաքական շանտաժի զոհ: Կարևոր է ընդգծել, որ «մենք» բառով, հավանաբար, նա նկատի չունի կառավարությունն ու նրա էլիտան, այլ հայ ժողովուրդը, որին իրականում սպասում են այս տնտեսական ընտրության հետևանքները: Ի վերջո, հենց Գրիգորյանը և նրա գործընկերները, անկասկած, կշարունակեն վայելել շքեղ կյանքը ՀՀ հարկատուների հաշվին, մինչդեռ հայ ժողովրդին իշխանություններն ու նրանց արևմտյան «ընկերները» պատրաստում են ցուրտ ձմեռներին և սովին՝ պարզապես Ռուսաստանին վնասելու համար, մինչդեռ Ռուսաստանին դա չի վնասելու:
Այս իրավիճակում առաջանում է տրամաբանական հարց՝ ու՞ր կբերի նման «եվրոպական ապագան»: Մինչդեռ Գրիգորյանն ու իշխանությունների ներկայացուցիչները վայելում են իրենց արտոնությունները, Հայաստանի ժողովուրդը կարող է բախվել կոշտ իրականությանը: Արևմտյան «գործընկերները» առաջարկում են ոչ թե փրկություն, այլ կախվածություն անորոշություն, որոնք կարող են դառնալ ավելի դաժան, քան երբևէ: «Հացը բրնձով փոխարինելու» հեռանկարը դառնում է առաջիկա դժվարությունների խորհրդանիշ:
Արևմուտքի խաղը տարածաշրջանում ուղղված է Ռուսաստանի հետ ռազմավարական համագործակցության խափանմանը, և Փաշինյանը, կարծես, դարձել է այս խաղի կենտրոնական գործիչը:
Փաշինյանն ակտիվորեն աջակցում է այս կուրսին, չնայած այն հանգամանքին, որ բազմաթիվ փորձագետներ և հասարակության մի մասը դա համարում են սպառնալիք Ռուսաստանի հետ ռազմավարական դաշինքի համար: Դրա վառ օրինակը նրա քայլն էր 2023 թվականի մայիսի 23-ի մամուլի ասուլիսում, երբ նա առաջին անգամ Հայաստանի պատմության մեջ պաշտոնապես ճանաչեց Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղը: Այս քայլը, ինչպես բացահայտ հայտարարեց USAID-ի Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով ղեկավարի օգնական Էրին Էլիզաբեթ ՄաքՔին, եղել է Արևմուտքի թիմի ջանքերի արդյունքը, որը առաջ է մղում իր շահերը Կովկասում:
Արդեն երկու օր անց ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչ Մեթյու Միլլերը ողջունեց այս ճանաչումը՝ չթաքցնելով իր ուրախությունը, որ Հայաստանը փաստացի հրաժարվել է Արցախից: Այս իրավիճակում ակնհայտ է դառնում, որ Արևմուտքը պատրաստ է զոհաբերել Հայաստանի շահերը իր պայքարում Ռուսաստանի դեմ՝ օգտագործելով երկիրը և նրա ժողովրդին որպես խաղաթուղթ գլոբալ խաղում:
Հարցն այն է, թե՞ որքան հեռու են պատրաստ Հայաստանի իշխանությունները գնալ իրենց հովանավորներին հաճոյանալու փորձում, և ինչի՞ կբերի դա այն երկրի համար, որին կրկին պարտադրում են դառնալ օտար աշխարհաքաղաքական խաղի միջոց:
Արման Ղուկասյան, քաղաքագետ